ความเชื่อเรื่องการตั้งศาลเจ้าที่เพื่อเป็นที่อยู่ให้กับดวงวิญญาณที่คอยปกปักรักษาบ้านเรือนหรือสถานที่นั้นๆ เช่น บรรพบุรุษ เจ้าของที่ดิน หรือเจ้าที่เจ้าทาง อยู่คู่กับคนไทยมาอย่างยาวนาน แม้ว่ายุคสมัยจะเปลี่ยนไป หรือมีความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีมากแค่ไหน แต่ความเชื่อเกี่ยวกับการไหว้เจ้าที่ หรือการได้รับการคุ้มครองจากศาลเจ้าที่นั้น ก็เป็นเหมือนการยึดเหนี่ยวทางจิตใจของคนไทยมาโดยตลอด
ทำไมคนไทยนิยมตั้งศาลเจ้าที่ไว้ที่บ้าน
ตามความเชื่อดั้งเดิมที่มีต่อศาลเจ้าที่ เชื่อว่าการมีศาลเจ้าที่ไว้ที่บ้านจะช่วยเสริมความเป็นสิริมงคลกับชีวิตของเจ้าของบ้านและผู้อยู่อาศัย หากเราแสดงความเคารพต่อเจ้าที่ จะเป็นการขอพรให้คุ้มครองให้อยู่เย็นเป็นสุข และการตั้งศาลเจ้าที่ไว้ที่บ้านจะเป็นการช่วยป้องกันสิ่งไม่ดีเข้าสู่ตัวบ้านได้นั่นเอง ซึ่งศาลเจ้าที่ถือเป็นที่อยู่ของวิญญาณที่เป็นคนทั่วไป จึงนิยมสร้างให้มี 4 เสา เปรียบเสมือนบ้านเรือนของคน และเชื่อว่าเจ้าที่มีความศักดิ์สิทธิ์ในลำดับถัดมาจากพระภูมิที่เป็นเทพ ศาลเจ้าที่จึงถูกสร้างให้อยู่ในระดับที่ต่ำกว่าศาลพระภูมิ
ศาลพระภูมิคืออะไร
ศาลพระภูมิเป็นสถานที่ของเทพารักษ์ที่คอยคุ้มครองบ้านเรือน ซึ่งเป็นความเชื่อที่ผสมกันระหว่างความเชื่อดั้งเดิมของคนไทย กับศาสนาพุทธ และศาสนาฮินดู และเชื่อกันว่าสถานที่ใดก็ตามที่มีศาลพระภูมิจะช่วยให้สถานที่นั้นอยู่อย่างร่มเย็นเป็นสุข ปลอดภัย ใช้ชีวิตได้อย่างราบรื่น หากตั้งศาลพระภูมิในบ้านก็จะช่วยขับไล่สิ่งอัปมงคลทั้งหลายให้ออกไปจากบ้าน และปกป้องคุ้มครองบ้านให้อยู่กันอย่างสงบสุข
ทั้งศาลพระภูมิและศาลเจ้าที่สามารถตั้งไว้คู่กันได้ โดยจะต้องจัดตามหลักการที่กำหนดไว้ คือ เมื่อหันหน้าเข้าศาล ตัวของศาลพระภูมิจะอยู่ทางซ้ายมือ ในขณะที่ศาลเจ้าที่จะอยู่ทางขวามือ
หลักการตั้งศาลเจ้าที่ด้วยตัวเองที่บ้าน
กรณีตั้งศาลเจ้าที่ในบ้าน
หากมีการตั้งศาลเจ้าที่ไว้ในบ้าน ก็ควรที่จะตั้งให้ตรงกับประตูทางเข้าบ้าน เพราะเมื่อเดินเข้าบ้านจะต้องมองเห็นทันที ซึ่งสถานที่ที่ดีที่สุดควรตั้งไว้บริเวณห้องโถงหรือห้องรับแขก และมีข้อพึงระวังสำหรับการตั้งศาลเจ้าที่ในบ้าน ดังนี้
- ห้ามวางศาลพิงห้องน้ำ เพราะศาลเจ้าที่ถือเป็นธาตุไฟ เชื่อว่าเป็นเหมือนการเอาน้ำไปพิฆาตไฟ และจะทำให้ความศักดิ์สิทธิ์ของศาลเสื่อมถอยลงได้
- ห้ามวางศาลใต้บันได หรือบริเวณทางขึ้นลงบันได เพราะเป็นบริเวณที่มีพื้นน้อย และบริเวณบันไดจะก่อสภาพที่เคลื่อนไหว ซึ่งจะถือเป็นการรบกวนเจ้าที่โดยตรง
- ห้ามวางศาลใต้คาน เพราะศาลจะถูกคานกดทับ และจะถือว่าทำให้ความศักดิ์สิทธิ์ของศาลถูกลดทอนลงไป
กรณีตั้งศาลเจ้าที่นอกบ้าน
หากตั้งศาลเจ้าที่ไว้บริเวณนอกบ้าน จะต้องมีพื้นที่โล่งบริเวณหน้าศาลเจ้าที่ ห้ามมีสิ่งใดมาปิดบัง เพื่อรับเอาสิ่งดี ๆ เข้าสู่ตัวบ้าน สามารถตั้งศาลไว้บนพื้นธรรมดาได้เลย แต่ถ้าต้องการเสริมโชคลาภ สามารถวางแผ่นเงินหรือแผ่นทองไว้ใต้ศาลเจ้าที่ได้ ซึ่งควรจะเป็นบริเวณหน้าบ้านหรือข้างบ้าน และต้องไม่โดนเงาจากตัวบ้านหรือต้นไม้ทับ
หลักการที่สำคัญ คือ จะต้องดูแล รักษาให้ดี เพราะหากปล่อยศาลทิ้งร้าง หรือไม่เคยกราบไหว้บูชา การตั้งศาลไว้เฉย ๆ ก็จะไม่มีผลอะไร
ขั้นตอนการจัดตั้งศาลเจ้าที่
เตรียมอุปกรณ์ให้ครบถ้วน
ในการตั้งศาลเจ้าที่จะมีอุปกรณ์ที่ต้องใช้ ดังนี้ ตุ๊กตาตั้งศาล ศาลเจ้าที่, เจว็ดเจ้าที่ (ตา-ยาย), ตุ๊กตาชาย-หญิง ตุ๊กตาช้างม้า (ถือเป็นข้าทาสบริวาร), ของไหว้ต่าง ๆ เช่น ดอกไม้ ธูป เทียน เหล้า บุหรี่ ผลไม้ ขนมหวาน, เงิน 6 สลึงหรือ 99 บาท, ผ้าขาว และไม้มงคล 9 ชนิด
เลือกช่วงเวลาให้เหมาะสม
ตามความเชื่อแล้ว การเลือกวัน เวลา และทิศในการตั้งศาลเจ้ามีความสำคัญอย่างมาก ดังนั้น จึงควรตรวจสอบช่วงเวลาให้ดี เรียกว่าเป็นฤกษ์งามยามดี เพื่อเป็นสิริมงคลให้กับบ้านเรือนและผู้คนที่อยู่อาศัยภายใน โดยจะต้องคำนึงถึง วันเป็นวันฤกษ์ดี เป็นเวลามงคล และทิศมงคล
ตั้งศาลตามขั้นตอนให้ถูกต้อง
- เตรียมอุปกรณ์ต่าง ๆ ให้พร้อม ทำความสะอาดสถานที่ตั้งศาลเจ้าที่
- จัดวางของไหว้ต่าง ๆ บนโต๊ะบูชา
- ปูผ้าขาวลงบนพื้นบริเวณที่จะตั้งศาลเจ้าที่ และวางศาลเจ้าที่บนผ้าขาว
- นำเจว็ดเจ้าที่มาใส่ไว้ในศาลเจ้าที่ และนำตุ๊กตาชาย-หญิง ตุ๊กตาช้างม้า วางด้านนอกศาลเจ้าที่ เพื่อให้เป็นข้าบริวาร
- นำเงิน 6 สลึงหรือ 99 บาท มาวางไว้ใต้ศาลเจ้าที่
- นำไม้มงคล 9 ชนิด มาปักไว้รอบๆ ศาลเจ้าที่
- จุดธูป เทียน ไหว้พระรัตนตรัย พราหมณ์หรือผู้ประกอบพิธีจะกล่าวคำอัญเชิญเจ้าที่ให้มาสถิตในศาลเจ้าที่
- เจ้าของบ้านจะกล่าวคำถวายเครื่องไหว้
- พราหมณ์หรือผู้ประกอบพิธีจะเจิมและปิดทองศาลเจ้าที่
- เจ้าของบ้านจะจุดธูป เทียน ไหว้ศาลเจ้าที่อีกครั้ง โดยจะใช้ธูป 7 ดอก เนื่องจากเลข 7 เป็นอีกเลขที่มีความเป็นสิริมงคล
บทสรุป
ความเชื่อเรื่องการไหว้เจ้าที่ หรือศาลพระภูมิอยู่คู่กับคนไทยมาอย่างยาวนาน และเป็นความเชื่อที่มีการสืบทอดต่อเนื่องมาจากอดีต ซึ่งควรค่าแก่การสืบทอดต่อไปในอนาคต เพราะเป็นความเชื่อที่ช่วยให้เรารู้สึกว่ามีที่พึ่งพิงทางใจ ทั้งช่วยให้สบายใจ คลายกังวล และเสริมสิริมงคลให้กับชีวิตเราและคนในบ้านได้อย่างเหลือเชื่อ ซึ่งหากใครที่ต้องการเสริมความปัง ความเฮง ด้วยการตั้งศาลเจ้าที่ไว้ที่บ้าน ก็สามารถติดต่อ Sanmuangrat เพื่อซื้อศาลเจ้าที่ได้เลย มีให้บริการครบทุกรูปแบบไม่ว่าจะเป็น ศาลโมเดิร์น ศาลพระพรหม รวมทั้งรับจัดพิธีบวงสรวงอีกด้วย และอย่าลืมตั้งศาลให้ถูกต้องทุกขั้นตอน
